Circulair bouwen

Landelijk beleid

Het Nationaal Programma Circulaire Economie 2023-2030 (NCPE) bevat het landelijk vastgestelde beleid. Om te komen tot een circulaire economie in 2050 zet dit beleid in op 4 thema’s:

1. Grondstoffengebruik verminderen Minder producten kopen, deze delen of ze efficiënter produceren.
2. Grondstoffen vervangen Voor nieuwe grondstoffen zoveel mogelijk duurzaam geproduceerde, hernieuwbare en beschikbare grondstoffen gebruiken.
3. Levensduur verlengen Producten en onderdelen langer en intensiever gebruiken.
4. Hoogwaardige verwerking Materialen en grondstoffen recyclen zodat er nieuwe producten van worden gemaakt.

De SER adviseerde t.a.v. het Nationaal Programma Circulaire Economie dat voor een circulaire economie het belangrijk is evenwichtiger te sturen. Met o.a. een kabinetsbrede inzet op de grondstoffentransitie met een adequate uitvoeringsstructuur. Die intentie is er, maar de middelen die daartoe beschikbaar zijn gesteld zijn ontoereikend. Het is belangrijk dat er voor alle noodzakelijke schakels in de grondstoffentransitie voldoende duidelijkheid en handelingsperspectieven zijn.

MilieuPrestatie Gebouwen

Sinds 2013 stelt het Bouwbesluit een MilieuPrestatie Gebouwen (MPG) verplicht. Deze geeft de milieubelasting van alle materialen in een gebouw weer. Sinds juli 2021 geldt een grenswaarde 0,8. Per januari 2025 wordt deze grenswaarde voor woningen zeer waarschijnlijk 0,5 en voor kantoren 0,85. In de GWW wordt de milieubelasting van materialen uitgedrukt in de MilieuKosten Indicator (MKI). Dat is vooralsnog geen wetgeving, maar opdrachtgevers in de GWW gunnen steeds vaker op een lage(re) MKI. De MPG en MKI baseren berekeningen op data uit de Nationale Milieudatabase.

Daarnaast komt er mogelijk, op termijn, een wettelijk verplicht materialenpaspoort bij elk bouwwerk. In 2020 heeft het Rijk besloten de wettelijke verplichting tot nader orde uit te stellen omdat er nog veel vragen zijn ten aanzien van paspoortsystemen en datamanagementvraagstukken.

Insteek Bouwend Nederland

Wij staan achter de doelen van het Rijk en herkennen ons in de reactie van de SER. Wij pleiten voor de volgende punten.

Zorg voor voldoende handelingsperspectief (randvoorwaarden) voor alle partners in de keten

Voor de transitie naar circulair bouwen zijn veel (inter)nationale ketenpartners nodig, onder andere: slopers, toeleverende industrie, bouwgroothandel, vastgoedbeleggers, architecten, overheid, (overheids)-opdrachtgevers en de (ontwikkelende) bouw. Ketenpartners hebben allen een andere rol. Belangrijk is dat voor alle ketenpartners de juiste randvoorwaarden / handelingsperspectieven aanwezig zijn om hun rol te kunnen vervullen.

Leg alle materialen langs dezelfde objectieve meetbare circulaire doelen

Objectieve uniforme meetbare circulaire doelen zijn belangrijk. Zet niet in op een specifieke materiaalsoort, maar bepaal het circulaire doel of doelen (bijvoorbeeld lage MPG, 100% demontabel, of anders). Zorg dat je deze doelen objectief en uniform kan meten. Dit is belangrijk, niet alle als duurzaam gepromote materialen zijn dat ook daadwerkelijk. Dit is de enige manier om greenwashing tegen te gaan en om daadwerkelijk op impact te kunnen sturen.

Maak voorspelbare sectorbrede uniforme landelijke afspraken

Afspraken over circulair bouwen met betrekking tot: meten en aantonen, gunningscriteria en uitvragen, ontwerpen, vastleggen materiaaldata (aangesloten op afspraken in digiGO). Het is belangrijk dat marktpartijen weten welke eisen gesteld (gaan) worden. Voorspelbaar over langere tijd en niet afwijkend per decentrale overheid. Dan weten bedrijven tijdig waarin zij (nog) verder moeten investeren. En kunnen zij deze eisen verwerken in hun concepten of gestandaardiseerde processen.

Gun op circulaire oplossingen/ innovaties

Door opdrachten in de markt te zetten waarin serieus gegund wordt op circulaire doelen kunnen bouw- en infrabedrijven zich met circulair bouwen onderscheiden in de markt en (verder) innoveren. Bedrijven worden op deze manier uitgedaagd hun aanbiedingen circulair(der) te maken.

Maak een centraal platform voor vraag- en aanbod van secundaire materialen

Bij bouwprojecten moet je ruim voor uitvoering, in de ontwerpfase, weten welke materialen wanneer beschikbaar zijn. Door het versnipperde aanbod secundaire materialen op marktplaatsen/ platforms ontbreekt dat inzicht. Bouwend Nederland pleit voor centrale gestandaardiseerde afspraken, die uitwisselbaarheid tussen platforms en een mogelijk samengaan in de toekomst faciliteert. Aanbieders weten dan waar hun aanbod aan moet voldoen en afnemers welke kwaliteit ze inkopen. Idealiter worden herbruikbare bouwmaterialen op een centraal platform aangeboden. En ontsluiten individuele markplaatsen hun aanbod hier op.

Ontsluit kennis rond de grote hoeveelheid aan thema’s en initiatieven “Circulair bouwen” via een centraal nationaal platform. En houdt deze up to date!

Er is veel digitale informatie m.b.t. circulair bouwen. Zoveel dat veel mensen door de bomen het bos niet meer zien. Informatie slim bundelen en ontsluiten op een centrale plek zou voor de brede bouwsector zeer waardevol zijn. Betrek hierbij naast alle betrokken ketenpartners in de bouw ook het onderwijs.

Inzet

We zetten onder andere in op deze landelijke initiatieven. Daarnaast zijn er binnen Vakgroepen, regio’s en afdelingen ook steeds meer initiatieven die zich richten op een circulaire bouweconomie.

• TKI Bouw en Techniek - TKI Bouw en Techniek (tki-bouwentechniek.nl)
  TKI Bouw en Techniek is het Topconsortium voor Kennis en Innovatie in bouwontwerp, bouw en bouwtechniek gericht op een CO2-vrije en toekomstbestendige gebouwde omgeving. Bouwend Nederland was een van de initiatiefnemers en is nauw betrokken. Twee van de drie meerjarige missiegedreven innovatieprogramma’s onder het TKI Bouw en Techniek richten zich op een circulaire bouweconomie, te weten Circulaire bouw en infrastructuur, Levensduurverlenging gebouwen en omgeving
• Lente-akkoord 2.0 | Lente-Akkoord 2.0
  Bouwend Nederland, NEPROM, IVBN en WoningBouwersNL hebben het Lente Akkoord 2.0 opgericht. Deelnemers werken allen aan een concreet circulair en opschaalbaar woningbouwproject. Opgedane kennis rond grootschalig circulair bouwen wordt sectorbreed gedeeld.
• Duurzaam GWW
  De Aanpak Duurzaam GWW geeft partijen handvatten om de complexe landelijke en regionale afspraken en akkoorden over duurzaamheid vorm te geven. O.a. het Klimaatakkoord, de Strategie naar een Klimaatneutrale en Circulaire Rijksinfrastructuur (KCI) en Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB). Door de aanpak Duurzaam GWW vaker én eerder in het proces toe te passen, krijgt duurzaamheid, waaronder circulair bouwen, een herkenbare eenduidige plek in GWW-projecten. Opdrachtgevers en opdrachtnemers kunnen zo van elkaar leren. Bouwend Nederland is een van de aangesloten partners.

Diverse publicaties en onderzoeken

Naast de publicaties vanuit de diverse coalities en platforms waarbij we zijn aangesloten, publiceren we ook eigen onderzoeken of rapportages.

• Materialen Expeditie 2022
• Handvat Duurzaam materiaalgebruik voor bouw- en infrabedrijven
• Lessons Learned Materialenexpeditie
• Factsheet Duurzaamheid in openbare aanbestedingen 2023
• Handreiking: zo kun je al bouwen met een MPG van 0,5 of lager