Materialen Expeditie 2022: bouwen met hergebruikte materialen vraagt om aangepast speelveld
Dinsdag 13 december 2022
Een jaar geleden begonnen bouwbedrijven BAM, Dura Vermeer en VolkerWessels de Materialen Expeditie 2022, een initiatief om de inzet van herbruikbare materialen te bevorderen. Met het verschijnen van een paper over de bevindingen zit het initiatief er nu op. Eén van de belangrijkste conclusies is dat het hergebruik van bouwmaterialen in de praktijk nog nauwelijks van de grond komt. De ambities van bouwbedrijven zijn hoog op dit vlak, maar ze lopen nu nog op tegen tal van belemmeringen in de praktijk, zo toonde de expeditie aan. Dit geldt ook voor opdrachtgevers. Daarom worden in dit artikel vijf concrete aanbevelingen gedaan.
Namens de drie bouwbedrijven waren Susanne IJsenbrandt (Manager Duurzaamheid en Omgeving bij BAM Bouw en Techniek), Wendeline Besier (Programma Directeur Duurzaamheid bij Dura Vermeer Divisie Infra) en Lars van der Meulen (Directeur CSR bij VolkerWessels) kartrekkers van het initiatief. Daarmee is een jaar lang ervaring opgedaan met het aanbieden, vinden en aanwenden van gebruikte materialen op concrete bouw- en infraprojecten. Susanne IJsenbrandt: “Met de Materialen Expeditie kregen we een reëel beeld van de dilemma’s over hergebruik van materialen in de bouwpraktijk. Wat werkt wel, en wat niet? Dat hebben we in kaart gebracht, inclusief mogelijke oplossingsrichtingen.”
Download hier de paper met alle bevindingen.
Kom met een centraal platform voor vraag en aanbod
Eén van de kernvragen bij aanvang van het project was hoe vraag en aanbod van herbruikbare materialen beter bij elkaar te brengen zijn. Een belangrijk thema, want er wordt nu gebruik gemaakt van veel verschillende platformen, wat zorgt voor versnippering. Lars van der Meulen: “Bij een bouwproject moet je geruime tijd voor het project in uitvoering gaat – in de ontwerpfase - al weten welke materialen wanneer beschikbaar zijn. Door de veelheid aan platforms ontbreekt dat inzicht nu vaak. Eén van onze aanbevelingen is dan ook om te komen tot centrale en gestandaardiseerde afspraken, die uitwisselbaarheid tussen diverse platforms en een mogelijk samengaan in de toekomst faciliteert. Individuele aanbieders weten op basis van deze afspraken waar hun aanbod aan moet voldoen. Tegelijkertijd weten afnemers precies welke kwaliteit ze inkopen. Idealiter worden herbruikbare bouwmaterialen op een centraal platform aangeboden. Aanbod van individuele markplaatsen wordt hier centraal op ontsloten.” Het is belangrijk dat aangeboden materialen aantoonbaar voldoen aan de kwaliteitseisen in de bouw, bijvoorbeeld op het gebied van constructieve - en brandveiligheid.
Inzet hergebruikte materialen zo vroeg mogelijk bespreken
Maar met een centraal platform ben je er nog lang niet, zo bleek ook tijdens de expeditie. Bouwbedrijven hebben hoge ambities op het gebied van bouwen met hergebruikte materialen, maar er zijn veel beperkingen die het nog onmogelijk maken om alle ambities te halen. Voorbeelden zijn juridische en financiële obstakels, de beschikbare techniek, kwaliteitseisen, garantie, en de risicoverdeling tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Samenwerking aan de voorkant, waarbij partijen vooraf de voorwaarden bespreken, is cruciaal. Wendeline Besier: “De Materialen Expeditie is in feite een wake-up call. Eentje die aantoont dat er nog veel nodig is om hergebruik in onze sector naar een hoger plan te tillen. De wil en het enthousiasme bij bouwbedrijven zijn groot, nu moeten we met zijn allen aan de bak!”
Vijf aanbevelingen voor meer hergebruik van bouwmaterialen
Het hergebruik van bouwmaterialen komt pas echt van de grond als aannemers hun ambities op dit vlak vroegtijdig uitspreken, opdrachtgevers in bouwteams gaan werken, en regelgevers standaardisatie wettelijk verankeren. De paper over de Materialen Expeditie 2022 bevat diverse aanbevelingen om hergebruik van bouwmaterialen in de praktijk beter mogelijk te maken. Vijf voorbeelden hiervan zijn:
- Kom met een centraal platform op basis van gestandaardiseerde afspraken
Maak centrale gestandaardiseerde afspraken over herbruikbare materialen waar alle initiatieven aan moeten voldoen. Dit wordt gezien als een minimale kwaliteitsstandaard voor herbruikbare bouwmaterialen. Zorg bij voorkeur dat diverse marktplaatsen dit via een centraal platform in de markt zetten. Aanbieders weten zo waar hun aanbod aan moet voldoen. Afnemers precies welke kwaliteit ze inkopen. - Formuleer ambities voor hergebruik zo vroeg mogelijk in het ontwerpproces
Partijen kunnen deze principes dan vanaf het begin meenemen in het ontwerp, bijvoorbeeld door te werken vanuit (beschikbare) in te zetten onderdelen. - Kies voor samenwerkingsvormen op basis van gelijkwaardigheid
Van belang voor het integreren van hergebruikambities. Denk aan een bouwteam, een vorm die tijdens de Materialen Expeditie 2022 vaak naar voren kwam. Opdrachtgevers hebben met het bouwteam een mooie tool in handen om tot een gelijkwaardige samenwerking te komen. - Start met hergebruik van ‘eenvoudige’ producten
Denk aan producten met een relatief eenvoudige keten, een hoge restwaarde of een hoge mate van standaardisatie. - Spreek ambities rondom hergebruik publiekelijk uit
Dit leidt tot een sterker gevoeld mandaat om hiermee aan de slag te gaan en kan helpen om belemmeringen ter discussie te stellen.
Gerelateerd nieuws
Op donderdag 7 november was de tweede Leap to Zero conferentie. Rijkswaterstaat heeft dit samen met ons georganiseerd met als doel om internationale samenwerking op zero-emissie te versterken en om de internationale keten samen te brengen op het onderwerp zero-emissie bouwen en vervoeren. Van over de hele wereld was de gehele keten hier aanwezig; opdrachtgevers, aannemers, fabrikanten en leveranciers uit Amerika, Japan, Europa, Singapore tot aan Australië.
Bouwend Nederland werkt samen met andere partijen aan ontwerpprincipes voor netbewust bouwen. Deze principes helpen bij het kiezen en ontwerpen van het energiesysteem in een nieuwbouwwijk. De aanpak is gericht op het ondersteunen van de woningbouwambitie van 1 miljoen nieuwe woningen tot 2030, zonder dat dit bijdraagt aan extra belasting van het elektriciteitsnet.
Op donderdagmiddag 28 november organiseert het KAN platform haar jaarlijkse KAN Congres, samen met de partners van Congres Natuurlijk! Bouwend Nederland is één van de initiatiefnemers van KAN (Klimaatadaptief Bouwen met de Natuur) Bouwen, dat als doel heeft om klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen te stimuleren en kennis te delen.