Enorme vernieuwingsopgave infrastructuur blinde vlek bij beheerders
Dinsdag 14 november 2023
We staan op een kantelpunt. Inwoners van Nederland zijn gewend om veilig van A naar B te komen, maar steeds meer bruggen en viaducten naderen het einde van hun technische levensduur en moeten vervangen worden. Deze opgave is veel groter én kostbaarder dan gedacht. Toch hebben beheerders de urgentie niet op het netvlies, blijkt uit het landelijke prognoserapport Vernieuwing infrastructuur van TNO. We maken ons grote zorgen en pleiten voor onmiddellijke actie.
Bekijk de onderzoeksresultaten
Onze voorzitter Arno Visser: "Het onderzoek van TNO laat duidelijk de ernst van de situatie zien. We benadrukken al langer dat de staat van onze infrastructuur nog te weinig aandacht krijgt. Als we niet tijdig de steven wenden, koersen we af op ongelukken. Bovendien weet iedereen dat als je onderhoud te lang laat liggen, de kosten alleen maar verder oplopen. Laten we dus structureel de financiële middelen organiseren voor deze enorme opgave".
Veiligheid van onze viaducten en bruggen in het geding
Een betrouwbare infrastructuur is essentieel om Nederland veilig en bereikbaar te houden. Toch komen die veiligheid en bereikbaarheid nu in het geding. Zo brokkelde deze zomer beton van een viaduct over de A9 bij Akersloot af, wat zorgde voor lange files en voor schade aan auto's. Ook vielen er stukken van de Waalbrug op het Waalstrand, vlak naast de strandgangers. Verder staan weggebruikers de komende maanden in de file op de A7 door een grote renovatie van het viaduct bij Purmerend. Eerder liet onderzoek van de Logistieke Alliantie al zien dat hierdoor grote (economische) schade ontstaat. Het zijn slechts drie voorbeelden waar elke inwoner van Nederland zijn eigen ervaringen aan kan toevoegen. Ze zijn illustratief voor het uitstellen van onderhoud en de risico’s van gebrekkig, of te laat, inzicht in de technische staat van civiele infrastructuur bij beheerders.
Kosten voor vervangen civiele infrastructuur lopen flink op
Met het vernieuwen van verouderde tunnels en bruggen is heel veel geld gemoeid. TNO voorspelt een toename van de kosten van €1,1 miljard in 2021 naar €2,4 miljard per jaar tot 2030, om daarna verder op te lopen naar ruim €3 miljard per jaar. Tot 2100 gaat het om maar liefst €260 miljard inclusief de vernieuwing van wegfunderingen en riolering. En dan zijn sluizen, technische tunnelinstallaties en wegonderhoud nog niet eens meegerekend. Het grootste deel van de kosten ligt bij gemeenten. Hun infrabudgetten moeten volgens TNO groeien van €0,53 nu naar €1,32 miljard per jaar tot 2030 en €1,8 miljard per jaar in de periode 2031-2050. De bedragen lopen zo op, omdat de vernieuwingsopgave tot nu toe nog weinig voortvarend wordt opgepakt.
Structureel de uitvoering versnellen
Op basis van het prognoserapport doet TNO een aantal aanbevelingen. De randvoorwaarden zijn helder: meer urgentie bij beheerders en meer geld. Het probleem is veel groter dan gemeenten en provincies nu denken. Dus, stelt TNO, breng de vernieuwingsopgave beter in kaart en bereid deze (financieel) voor. Vanwege de structurele behoefte aan infragelden, stelt TNO voor om langjarig middelen beschikbaar te stellen. Die aanbeveling ondersteunen we van harte. We blijven druk uitoefenen op alle betrokken partijen om meters te gaan maken. Een slimme, geïndustrialiseerde aanpak waarbij je niet brug voor brug het wiel gaat uitvinden, biedt kansen. Ook een nauwe samenwerking tussen markt en overheid in een op te richten platform V&R is een stap in de goede richting.
Over het onderzoek
In 2021 heeft TNO een eerste prognoserapport opgesteld voor de vernieuwingsopgave van civiele infrastructuur in Nederland. In reactie op de overhandiging op 10 mei 2021 spraken de drie bestuurders namens de gemeenten, provincies en de rijksoverheid met elkaar af om periodiek een update van de landelijke prognose te (laten) maken. De stuurgroep bestaat uit vertegenwoordigers van de provincie Noord-Holland namens het IPO, de ministeries I&W en BZK namens het Rijk en de gemeente Leeuwarden namens de VNG.
Beeld: Onderhoud aan de Waalbrug, van Paul Rapp
Gerelateerd nieuws
In de infrasector staat gemiddeld 25% van de gerealiseerde omzet open aan vorderingen. De tijd tussen het moment dat de kosten worden gemaakt en de ondernemer deze betaald krijgt, legt een fors beslag op de liquiditeit. En daarmee wordt het ook een rem op investeringen en de snelheid van betalen aan de ketenpartners. De alternatieve betalingsregeling biedt hiervoor een oplossing. Logisch dus dat hier veel animo voor is.
De raadplegingen voor een herziening van de Europese Aanbestedingsrichtlijn zijn begonnen. De Europese Commissie geeft zelf al een schot voor de boeg met haar beleid om de administratieve lasten voor bedrijven en overheden fors te verlagen. Op het Aanbestedingscongres 2025, waar ruim 70 publieke opdrachtgevers en ondernemers bijeen kwamen, klonk duidelijk door dat daar grote behoefte aan is.
De krapte op de arbeidsmarkt is groot. Er moet efficiënter worden gewerkt en dat vraagt om een andere samenstelling van opdrachten. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft een nieuw soort contract in voorbereiding: het geïntegreerd instandhoudingscontract (GIC). Al het onderhoud dat in een vastgoedcomplex moet plaatsvinden wordt ondergebracht in een enkel contract bij een enkele marktpartij.