Loonbetaling bij acties en stakingen

Moet het loon van actievoerders worden doorbetaald?

Op grond van het Burgerlijk Wetboek is de werkgever alleen verplicht loon door te betalen als de werknemer bereid is te komen werken. Door deelname aan de staking geeft de werknemer aan niet (meer) te willen werken. Actievoerders hebben over de tijd waarin door de acties niet is gewerkt dus geen aanspraak op loon. De werkgever hoeft actievoerders dus geen loon te betalen. Over door de stakingsactie niet gewerkte tijd hoeft ook geen vakantiegeld, 13e maand, vakantiedagen etc. te worden betaald. Ook hoeven geen met loonbetaling samenhangende zaken (storting in TSF, BTER-premies) te worden bijgeboekt en/of verstrekt.

Bij een actie die door een vakbond wordt georganiseerd of gesteund, ontvangen de actievoerders een betaling uit de stakingskas van de vakbonden. Bij een wilde staking die niet wordt gesteund door de vakbonden hebben de actievoerders geen inkomsten.

Als een stakende werknemer tijdens de staking ziek wordt, heeft de werkgever geen plicht tot loondoorbetaling. De werknemer kan niet op grond van de wet aanspraak maken op loondoorbetaling bij ziekte. Hij was namelijk eerder niet van plan te werken, maar juist te staken.

Bij collectieve ziekmelding als stakingsvorm heeft de werknemer geen recht op loondoorbetaling. De vereiste controle (of iemand daadwerkelijk ziek is) door de werkgever is op korte termijn nauwelijks mogelijk.

Registreer altijd de werkwilligen, actievoerders, gestaakte tijd en ontstane schade. Dit om onterechte loondoorbetaling te voorkomen.

Moet het loon van werknemers die niet staken, maar door stakers verhinderd worden hun werk te doen, worden doorbetaald?

Bij een actie zullen er altijd werknemers zijn die bereid zijn om door te werken: de werkwilligen. Als de werkwilligen op het werk worden toegelaten en zij werken, ook al zijn andere collega’s afwezig, dan is er geen enkel probleem. De werkgever betaalt hen dan het loon gewoon door. Soms kunnen werkwilligen niet werken doordat één of meerdere collega’s staken. Een stakende kraanmachinist kan in een bepaalde fase in het bouwproces in zijn eentje een groot aantal bouwplaatsmedewerkers verhinderen hun werk te doen. Actievoerders willen de werkwilligen het werk vaak beletten. Wanneer werkwilligen niet kunnen werken, en er ook geen vervangend werk is, is er voor de werkgever geen “harde” verplichting het loon door te betalen. Wanneer je werkwilligen niet betaalt bestaat het risico dat ook werkwilligen zich bij de stakers voegen en je als werkgever goodwill van de werknemers verliest. Wanneer je bent aangesloten bij de Stichting OGB vergoedt deze de doorbetaling van het loon van de werkwilligen die door de acties hun werk niet kunnen doen, de zogenaamde verhinderden. De rechtspraak kent voor dergelijke gevallen een aantal regels:

• Bij een wilde staking van korte duur is de werkgever verplicht om werkwilligen door te betalen. Zulke acties liggen in de risicosfeer van de werkgever. De werkwilligen moeten zich wel als zodanig laten registreren en zich buiten de actie houden (zij mogen dus niet achter de schermen meewerken aan de actie). Een wilde staking is een staking die niet door vakbonden is georganiseerd en door vakbonden wordt ondersteunt.
• Er zijn een aantal arresten van de Hoge Raad waaruit volgt dat de werkgever in geval van een door vakbonden georganiseerde staking het loon niet hoeft door te betalen aan werkwilligen. Georganiseerde acties dienen een algemeen werknemersbelang (ook de niet-stakende werknemer heeft voordeel van hetgeen eventueel door een staking bereikt wordt) en liggen daardoor meer in de risicosfeer van de werknemers. In de praktijk wordt het loon vaak wel doorbetaald. De reden hiervoor is dat de werkgever wil bewerkstelligen dat de werkwilligen de werkzaamheden blijven verrichten. Zorg zoveel mogelijk voor vervangend werk voor werkwilligen. Verder raden wij aan werkwilligen (net als de stakers) te registreren. Je hoeft geen loon te betalen als er opdracht is gegeven om werk te verrichten, maar de werknemer weigert dergelijk werk, omdat het ‘besmet’ zou zijn.

Stiptheidsacties

Stiptheidsacties zijn acties waarbij de werknemers zich strikt aan bepaalde opdrachten houden zonder verder initiatieven te nemen of rekening te houden met een bepaalde praktijksituatie. Hierdoor kunnen net als bij langzaamaanacties vertragingen ontstaan waardoor de werkgever schade kan leiden. De Hoge Raad heeft uitgesproken dat de werkgever bij stiptheidsacties het loon van de deelnemende werknemers mag korten. Hieraan zitten echter nogal wat haken en ogen. De werknemers hebben immers uiteindelijk het werk wel uitgevoerd. De kans op gerechtelijke procedures is groot. Bovendien is vaak onduidelijk hoeveel korting in bepaalde omstandigheden redelijk is.

Vergoeding OGB voor verhinderden

Wanneer je bent aangesloten bij de Stichting OGB vergoedt deze de doorbetaling van het loon van de werkwilligen die door de acties hun werk niet kunnen doen, de zogenaamde verhinderden volgens het reglement van de OGB. De OGB stelt zgn. verhinderden gelijk aan stakers (art 2 sub l Reglement Stichting OGB). Bij de definitieve opgave van de stakingsuren aan de OGB moet het aantal uren van verhinderden op de daarvoor bestemde plaats op het formulier worden vermeld. 

Korte werkonderbreking inhalen of vakantieverlof

Bij een korte werkonderbreking kun je eventueel met de werknemers afspreken dat de verloren tijd wordt ingehaald of ter compensatie vakantieverlof wordt ingeleverd.

Bijwonen vakbondsbijeenkomst

Een werknemer die lid is van één van de werknemersorganisaties heeft recht op verlof om een vergadering (lees ook bijeenkomst) bij te wonen (artikel 3.6.3 van de cao Bouw & Infra). Het gaat om recht op verlof zonder doorbetaling van het loon. Je hoeft hem dus geen loon over deze uren door te betalen.