Juridische maatregelen tegen acties

Wat kan een werkgever doen tegen collectieve acties?

Tegen collectieve acties kan de werkgever nauwelijks doeltreffende maatregelen of sancties treffen. Deelname aan een staking is geen dringende reden voor ontslag op staande voet. Een werknemer mag afgaan op een stakingsoproep van zijn vakbond. Hij levert daarmee geen wanprestatie. Hij oefent een grondrecht uit.

Heeft het zin om naar de rechter te gaan?

Een werkgever kan proberen om een einde te maken aan een staking, zonder dat de oorzaak is opgelost, door een kort geding aan te spannen. Daarbij eist de werkgever dat de werknemersorganisatie, op straffe van een dwangsom, veroordeeld wordt de stakingsoproep in te trekken, de staking te beëindigen en/of de staking te beperken. De eis in kort geding wordt vaak kracht bijgezet door een schadeclaim. Het kort geding of de schadeclaim kunnen ook los van elkaar gebruikt worden.

Rechters zijn terughoudend collectieve acties onrechtmatig te verklaren. Bij de beoordeling of een collectieve actie beperkt of verboden kan worden, kijkt de rechter naar alle omstandigheden rond de collectieve actie. Belangrijke punten zijn daarbij:

• naleving procedure regels (o.a. aankondigen actie);
• de aard en duur van de actie;
• de verhouding tussen de actie en het daarmee nagestreefde doel;
• de daardoor veroorzaakte schade aan de belangen van de werkgever of derden;
• de aard van die belangen en die schade.

Een beperking of verbod van acties zal alleen plaatsvinden als dat maatschappelijk gezien dringend noodzakelijk is. Bij de vraag of een actie onrechtmatig is, kijkt de rechter ook of ‘zwaarwegende procedureregels’ zijn geschonden. Zo moeten vakbonden of andere organisaties collectieve acties tijdig bij de werkgever aankondigen. De staking mag in principe alleen bij wijze van uiterste middel worden ingezet. Ook de bescherming van rechten en belangen van derden kan een reden zijn om een collectieve actie te beperken. Deze spelregels zijn echter op zich geen reden om acties te verbieden. Het zijn elementen die de rechter bij zijn oordeel meeweegt. Dat geldt ook bij poortblokkades, bedrijfsbezetting en dergelijke. Bij deze acties speelt ook mee dat ze inbreuk maken op het eigendoms- c.q. gebruikersrecht van de werkgever. Als de rechter heeft beslist dat een actie (bijvoorbeeld een wegblokkade) ongeoorloofd is, kan een gedupeerde derde bij de organiserende vakbond een schadeclaim indienen.

Kun je de schade veroorzaakt door de staking op de vakbond verhalen?

Vakbonden vrezen schadeclaims. Het oordeel van de rechter vormt een onzekere factor voor vakbonden. Een kort geding en/of een hoge schadeclaim (b.v. de boete wegens te laat opleveren) kan een middel zijn om de staking te beëindigen. Als de staking onrechtmatig is, dan zal de vakbond in beginsel de daaruit volgende schade moeten vergoeden. Het gaat hierbij ook om de schade die de werkgevers waar gestaakt is, hebben geleden. Schade bij de werkgevers tegen wie de acties gericht zijn is, bij normale arbeidsvoorwaardenstakingen echter geen grond voor onrechtmatigheid. Deze werkgevers zijn immers geen buiten het conflict staande derden. Staking wordt gezien als een ondernemersrisico. Ook een dreigend faillissement is geen reden de staking als onrechtmatig aan te merken. Vakbonden kunnen een bedrijf naar een faillissement staken.
Dat kan anders zijn wanneer de staking gericht is tegen overheidsbeleid. Dan kunnen de werkgevers waar gestaakt wordt wel als derden worden aangemerkt. Onevenredige schade bij de werkgever kan leiden tot het oordeel van de rechter dat sprake is van onrechtmatigheid van de acties.

Bijdrage vanuit de OGB voor juridische procedures

Wil je een juridische procedure starten, b.v. om een werkstaking te beëindigen (kort geding) of schade door een staking te verhalen, kun je hiervoor ook een beroep doen op de Stichting OGB en verzoeken om een aanvullende vergoeding voor deze juridische procedure.

Voorwaarde is dat, voordat je stappen onderneemt en kosten maakt, je contact opneemt met de OGB. Het bestuur van de OGB zal het verzoek bespreken en aangeven of je ook financieel kan worden ondersteund. Belangrijk in deze afweging zijn de kansen die je als werkgever hebt, dat de rechter de eis toewijst. Daarbij wordt de vraag afgewogen op basis van eerdere uitspraken van de rechter (jurisprudentie). Aan de ondersteuning door de OGB bij juridische procedures kunnen voorwaarden verbonden worden, b.v. over de in te schakelen advocaat. De OGB wil de deelnemende bedrijven zo goed mogelijk ondersteunen en werkt daarom alleen samen met in stakingsrecht gespecialiseerde advocaten.

Het bestuur van de OGB kan ook beslissen de vergoeding als lening te verstrekken.