Wat is een bouwwerk volgens de Wkb?

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen kent twee delen. De publiekrechtelijke kant heeft te maken met onder meer het inschakelen van een kwaliteitsborger en het aanleveren van een dossier bevoegd gezag. Deze kant geldt alleen voor gevolgklasse 1, dit zijn vooral grondgebonden woningen en kleine bedrijfspanden. Maar er is ook een privaatrechtelijke kant. Die ziet toe op de rechtsverhouding tussen aannemer en opdrachtgever. Daarbij is sprake van vijf wijzigingen in het Burgerlijk Wetboek. Twee daarvan gelden alleen bij nieuwbouwwoningen: de opdrachtgever informeren over hoe je verzekerd bent tegen de gevolgen van faillissement en kwaliteitsgebreken en de 5%-regeling bij bouw voor particulieren. De overige drie wijzigingen – de waarschuwingsplicht, het opleverdossier en de aansprakelijkheid voor gebreken die na oplevering ontdekt worden - gelden voor alle bouwwerken. Maar wat is een bouwwerk nu precies?

Een hele brede definitie in de Omgevingswet

In het Burgerlijk Wetboek staat geen definitie van het begrip “bouwwerk”. In de Omgevingswet wel. Die spreekt van een “constructie van enige omvang van hout, steen, metaal of ander materiaal, die op de plaats van bestemming hetzij direct of indirect met de grond verbonden is, hetzij direct of indirect steun vindt in of op de grond, bedoeld om ter plaatse te functioneren, met inbegrip van de daarvan deel uitmakende bouwwerkgebonden installaties anders dan een schip dat wordt gebruikt voor verblijf van personen en dat is bestemd en wordt gebruikt voor de vaart”. (bijlage A bij de Omgevingswet)

De definitie kent twee belangrijke kenmerkende onderdelen:

1. Er moet sprake zijn van een (bouw)constructie van een zekere omvang.
2. Er moet sprake zijn van plaatsgebondenheid; het in of aan de grond verbonden zijn. De kennelijke bedoeling om iets (min of meer) permanent aanwezig te laten zijn en ‘ter plaatse te laten functioneren’.

Jurisprudentie

Als je de definitie letterlijk neemt, zou je al aan het bouwen zijn als je een nieuwe kast, tafel of bankstel in je huis plaatst. Er is wel jurisprudentie over dit onderwerp maar die biedt nog niet echt een duidelijke lijn. Om een aantal voorbeelden te noemen van zaken die door de rechter als bouwwerk zijn beschouwd: aanbrengen van een stuclaag op een gevel, een reclamebord van 1,5 x 0,5 meter, een stacaravan, een frietkraam, een vogelverschrikker, het plaatsen van kasten met als doel een ruimte af te scheiden, balkonhekken, aanlegsteigers, keer-muurtjes en beschoeiingen.

In andere uitspraken heeft de rechter aangegeven deze projecten NIET als bouwwerk te beschouwen: waterleiding, wegen, schilderwerk, oever- en terreinverharding. Ook een reclame-uiting aan de gevel, bestaande uit een metalen zwart gespoten frame, waarop rode letters met daarin aangebrachte neonverlichting, ter grootte van 4,71 m breed, 20 cm hoogte en 9,4 cm diepte werd NIET als bouwwerk beschouwd.

Kanttekening hierbij is dat uitspraken in bovenstaande zaken specifiek voor die zaken waren en dat een algemene conclusie niet zomaar getrokken kan worden.

De wetgever moet een duidelijke afbakening geven

Bouwend Nederland heeft het ministerie van BZK gevraagd om meer duidelijkheid. De jurisprudentie is vooral ontstaan over de vraag of er sprake is van een vergunningsplicht of niet, en gaat dan ook meestal over wat grotere werken. Voor de kleinere (onderhouds)klussen is op dit punt nog weinig houvast. We vinden het de taak van de wetgever om duidelijkheid te verstrekken.

Let goed op deze drie wijzigingen

Tot die tijd is ons advies om ervan uit te gaan dat ook kleinere klussen onder de definitie bouwwerk vallen. Dat betekent dat je na inwerkingtreding van de Wkb rekening moet houden met deze drie wijzigingen in het Burgerlijk Wetboek:

1. Let op de drie extra eisen bij het voldoen aan de waarschuwingsplicht, te weten: schriftelijk, ondubbelzinnig en het wijzen op de mogelijke gevolgen. Bij consumenten is dit verplicht, bij zakelijke opdrachtgevers mag je dit uitsluiten.
2. Maak afspraken met de opdrachtgever óf er een opleverdossier wordt verstrekt, wanneer dit wordt verstrekt en wat er in staat.
3. Bij consumenten kun je herstel niet meer afwijzen door te zeggen dat het gebrek bij oplevering geconstateerd had moeten worden. Bij zakelijke opdrachtgevers mag je dit uitsluiten.

Themapagina Wkb

Meer informatie en hulpmiddelen vind je op onze Wkb-themapagina.