Gemeente Houten en Wageningen goede voorbeelden in duurzaam aanbesteden

Deze top 25 over de zes aanbestedingsjaren die in de afgelopen vijf edities zijn onderzocht, brengt ook hun duurzame prestaties in beeld. De eerste plaats voor Provincie Noord-Brabant is niet verrassend. De hoge noteringen voor Gemeente Houten (2) en Gemeente Wageningen (3) zijn dat zeker wel.

Koplopers

Provincie Noord-Brabant won alle vijf edities van de top 25 en neemt een robuuste eerste plaats in. Gemeente Houten staat op de tweede plek en paste bij zeven van haar negen openbare aanbestedingen duurzame gunningscriteria toe en nam bij alle procedures duurzame kenmerken op. Gemeente Wageningen op plek drie plaatste zeven openbare oproepen voor aanbestedingen. Daarvan waren er vijf met een duurzaam gunningscriterium en een met duurzame kenmerken. Op de vierde plaats de gemeente Groningen, die kwam vier maal eerder in de top 25 met plaats drie als hoogste notering. Rijkswaterstaat completeert de top vijf met vier maal een top vijf notering en het grootste aantal aanbestedingen met de hoogste score.

Duurzaam aanbesteden leeft ook bij kleinere gemeenten

De jaarlijkse top 25 roept het beeld op dat vooral grotere overheidsdiensten bekwaam zijn in het duurzaam gunnen van opdrachten. Het onderzoek over zes jaren brengt aan het licht dat diverse kleinere gemeentelijke organisaties, die slechts spaarzaam op de openbare markt opereren, eveneens werk maken van hun betrokkenheid met de duurzame opgave. Naast Houten (2) en Wageningen (3) zijn er top 25-noteringen voor de gemeenten Ridderkerk (13), Bodegraven – Reeuwijk (15), West Maas en Waal (16), Noordenveld (19), Tiel (20) en Smallingerland (23). Sudwest-Fryslan en Texel delen de 25e plaats en Veenendaal mist de top 25 met slechts 0,01 punt. Opmerkelijk is de hoge positie van scholenstichting Willibrord (10). Deze aanbesteders geven het goede voorbeeld voor organisaties die veronderstellen dat duurzaam gunnen ingewikkeld is.

Continue progressie

In het eerste jaar dat het Aanbestedingsinstituut de top 25 uitbracht, had de winnaar een score van 2,2. In de laatste editie was deze score goed voor plaats 36. In deze ranglijst over zes jaren zijn er maar liefst 34 aanbestedende diensten die over deze gehele periode hoger scoren. Het gemiddelde over alle beoordeelde aanbestedende diensten toont een continue progressie en zit in het jaar 2022 op het niveau van de nummer twee van de eerste top 25.

Deze beweging sluit aan bij de groei van enerzijds het aantal duurzame gunningen van 23,3% in 2017 naar 48,2% in 2022 en anderzijds het toenemend gewicht van duurzame gunningscriteria door de jaren heen.

In 2050 moet Nederland energieneutraal, circulair en klimaatbestendig zijn. Om dit te bereiken, zal meer sturing nodig zijn op het stimuleren van duurzame innovaties met opgaven die ondernemers in staat stellen daarin te investeren.

Toelichting scores

Ten behoeve van deze top 25 2017-2022 zijn de aanbestedingen van 273 aanbestedende diensten gescoord. Tezamen zijn zij goed voor 84% van alle geregistreerde aanbestedingen. In de jaarlijkse edities van de top 25 gaat het doorgaans om 90 à 100 publieke opdrachtgevers. Het Aanbestedingsinstituut scoort alle aanbestedingen afzonderlijk en berekent de gemiddelde score over het aantal geregistreerde aanbestedingen. Het klassement wordt vastgesteld door de rangschikking van de gemiddelde scores. Er geldt een minimum van zeven geregistreerde aanbestedingen om representatieve scores te kunnen krijgen. Een aanbesteder krijgt een hogere score naarmate duurzaamheid zwaarder weegt bij het gunnen op beste prijs-kwaliteitsverhouding. Ook een bouwteam kan een zeer geschikt instrument zijn om duurzame ambities te realiseren. Een bouwteam krijgt een maximale score als duurzaamheid is benoemd als prioriteitsdoel en een gemiddelde score als het een van de projectdoelstellingen is. Een kleine score wordt gegeven als duurzaamheid alleen zichtbaar is in de vorm van eisen of verplichtingen, want dan ontbreekt een stimulans om te groeien naar het niveau dat de milieudoelstellingen van de nabije toekomt worden waargemaakt. In de komende periode zal een herijking plaatsvinden van de gekozen opzet ePon en de toedeling van scores met het doel actuele ontwikkelingen in te passen.

Podcast

Er is ook een podcast gemaakt over de top 25 duurzame aanbestedingen. In deze aflevering bespreekt presentator Iman de Vries de beste manieren om duurzaam aan te besteden, de winnaars van de top 25 en wil hij weten hoe je als publieke opdrachtgever in die lijst terecht komt. Dat doet hij natuurlijk samen met zijn gasten en dat zijn deze aflevering Jos van Alphen van het Aanbestedingsinstituut en Bjorn Eizenga, adviseur inkoop bij de Gemeente Houten en Imre Hoveling, senior contractmanager bij Hoogheemraadschap van Rijnland. Zij geven goede tips en vertellen waarom duurzaam aanbesteden een prioriteit is geworden tijdens het gunningsproces.

Beluister de podcast

Toegekende scores

• 6 punten: Duurzame gunningscriteria met onderscheidend vermogen: vanaf €500.000 of 40%
  Bouwteam met duurzaamheid als prioriteitsdoel.
• 3,5 punt: Duurzame gunningscriteria met onderscheidend vermogen: beneden €500.000, beneden 40%
  Duurzame gunningscriteria met onderscheidend vermogen zonder opgave van bedrag of percentage
  Bouwteam met duurzaamheidsopgave, maar ander prioriteitsdoel.
• 1 punt: CO2-prestatieladder of duurzaam gunningscriterium met zeer laag bedrag/percentage.
• 0,5 punt: Geen duurzaam gunningscriterium, wel duurzaam kenmerk (eis, selectiecriterium, opdrachtbeschrijving).
• 0 punten: Geen duurzaam gunningscriterium en geen duurzame kenmerken.