En toen werd het project tóch emissieloos uitgevoerd

De sloop en nieuwbouw van het gezondheidscentrum op het defensieterrein van ’t Harde kende een lange aanlooptijd. In 2019 werd de uitvraag uit de lucht gehaald vanwege de stikstofcrisis. Toen er sprake was van een bouwvrijstelling, kwam er een nieuwe uitvraag. Dons en Troost dong graag mee voor het project, dat op UAV-GC basis werd uitgevoerd. Belangrijke criteria bij de gunning waren ruimtelijke kwaliteit, Healing Environment en een gedegen proceskwaliteit. Emissiearm werken was op dat moment geen harde eis (al was er wel een innovatieregeling als stimulans). Dat veranderde met de uitspraak van de Raad van State op 2 november 2022. De bouwvrijstelling stikstof die sinds 1 juli 2021 van kracht was, voldeed niet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. “Wij hadden op dat moment net ons Voorlopig Ontwerp ingediend. En ineens kregen we er een ingewikkeld puzzelstuk bij”, vertelt projectleider Jeannette Dons.

Materieel en logistiek

Dons en haar collega’s zochten contact met onderaannemers, transportbedrijven en verhuurbedrijven. “We hebben een bureau ingeschakeld om samen met ons een Aerius-berekening te maken en te bekijken wat haalbaar was. Uit de berekening bleek dat materieel op de bouwplaats een grote impact heeft, en een groter effect op de depositie dan de verkeersbewegingen. Dit betekende dat alle werktuigen emissieloos moesten zijn, zelfs de kettingzagen voor hovenierswerkzaamheden. Dat heeft veel creativiteit gevraagd van onze partners. Kijkend naar het transport, was er ruimte voor maximaal 37 bewegingen van zwaar verkeer voor de hele bouw en inhuizing. Een traditionele bouw heeft over de hele looptijd gemiddeld zo’n 4 logistieke bewegingen per dag, dus we moesten slimme oplossingen bedenken.” 

Een hub dicht bij de bouwplaats

Defensie bood een helpende hand door een stroomaansluiting en een hub-locatie beschikbaar te stellen. “De hub was een uitkomst. Transport over de nabijgelegen N-weg telde niet mee voor de Aerius-berekening doordat het bouwverkeer opging in het heersende verkeer van deze weg. Door een hub naast de N-weg te creëren was er ruimte om materialen af te leveren, personeel te laten overstappen in emissievrije voertuigen, materieel op te laden en om grond tijdelijk in depot te zetten. Voor de zware transporten kon de bouw gebruik maken van een normaal gesloten toegangspoort van het Defensieterrein. Via deze poort was de route van N-weg naar de bouw maar de helft van de oorspronkelijke route, waardoor het aantal verkeersbewegingen voor zwaar verkeer naar 74 kon. Medewerkers gingen met elektrische golfkarren van de hub naar de bouwplaats.”

Waardering voor bouwplaatsmedewerkers 

Dons en Troost kocht zelf deze golfkarren, een elektrische auto en een elektrische bestelbus met trekhaak en aanhanger. De rest van het materieel, zoals een tractor op waterstof, een elektrische kraan, shovels en een elektrische heftruck, zijn een investering van bouwpartners. “Twee jaar geleden was er nog minder emissieloos materieel beschikbaar. We hebben op dit project bijvoorbeeld vier maanden langer gewacht op de heftruck. Ook bij de trilplaten kwamen we een uitdaging tegen, trillen en accu’s gaat niet zo goed samen. Onze partner bedacht daar een slimme oplossing voor, namelijk een trilvoorziening achter een tractor. Dons spreekt haar waardering uit voor de mensen op de bouwplaats. “Zij misten het gerief van hun bus, hadden er soms extra werk aan om gereedschappen emissieloos op de bouwplaats te krijgen. Daarnaast brengt emissieloos werken nieuwe risico’s met zich mee. Gelukkig heeft Bouwend Nederland de richtlijn veilige inzet elektrisch materieel ontwikkeld.”

Van handen in het haar naar trots

Het nieuwe gezondheidscentrum is bijna klaar om overgedragen te worden aan de opdrachtgever en gebruikers. Terugkijkend constateert Dons dat een stikstofdepositie van 0,00 mol/N/ha/jr veel impact op de betrokken partijen heeft gehad. “Voor de eindgebruiker Defensie, betekende de emissieloos uitvraag een langere doorlooptijd en op onderdelen extra kosten. Voor ons legde deze uitvraag een groot beslag op onze capaciteit op kantoor. Voor veel onderdelen hebben we alternatieven en varianten overwogen; de keuzes waren echter beperkt door de gestelde eisen in de vraagspecificatie. Anders hadden we mogelijk gekozen voor meer prefab-onderdelen en een wat compacter gebouw. Nu hadden we bijvoorbeeld voor het vervoer en hijsen van de grote kanaalplaten zwaar transport nodig, maar dat was in ons geval gunstiger dan breedplaatvloeren waarvoor meerdere traditionele betonmixers op de bouw draaien. Maar eerlijk is eerlijk, waar we in het begin regelmatig met onze handen in het haar zaten, zijn we nu ontzettend trots op wat we met onze bouwpartners en opdrachtgever hebben bereikt.”