Q&A: Ruimtelijke spreiding van functies

• Ruimtelijke kwaliteit en ruimtegebruik
• ​Toekomst van de stad versus de regio
• Spreiding vs. Mix van functies
• Bereikbaarheid en leefbaarheid

Ruimtelijke kwaliteit en ruimtegebruik

Wat verstaan we onder ruimtelijke kwaliteit van Nederland?

Ruimtelijke kwaliteit of omgevingskwaliteit is het garanderen van een veilige, gezonde en aantrekkelijke leefomgeving voor elke inwoner. Het is de wettelijke taak van de gemeente om op deze kwaliteit toe te zien en deze op peil te houden.

 

Kijkend naar demografische ontwikkelingen & trends, wat moet Nederland doen om mee te kunnen zonder op kwaliteit in te leveren?

We zullen meer gebruik moeten maken van big data en slimme technologieën om demografische ontwikkelingen en trends goed op te volgen. Zo gaan we meer en meer evolueren naar leefbare slimme steden waar je tegelijkertijd ook kunt inzetten op veiligheid en duurzaamheid.

 

Hoe kunnen we de druk op de woningmarkt wegnemen?

Het NVM stelt voor om een woningmarktregisseur aan te duiden. In opdracht van bijvoorbeeld de minister gaat deze persoon locaties identificeren waar snel gebouwd kan worden. Zo wordt het proces van de besluitvorming versneld en kunnen we mensen die op zoek naar een nieuwe woning sneller helpen. 

 

Waar ligt onze - nieuwe - plancapaciteit?

Voor de coronacrisis gaf Primos Prognose 2019 aan dat er tot het jaar 2030 naar alle verwachting meer dan 700.000 extra woningen bij zouden komen. Zo zou de woningvoorraad sterk uitgebreid worden. 

Corona maakt dat de scheiding tussen werken en wonen minder strikt is geworden. Gezien de druk op de woningmarkt in de Randstad in combinatie met meer thuiswerken zou wonen in buitengebied aantrekkelijker kunnen maken. Over de gevolgen van de coronacrisis voor plancapaciteit hebben we nog geen informatie gevonden.  

 

Welke rol speelt klimaatverandering en klimaatadaptatie op de ruimtelijke inrichting van Nederland?

Het is belangrijk dat Nederland zich voorbereid op het veranderende klimaat. Nationale klimaatadaptiestrategie (NAS) geeft gevolgen klimaatverandering aan. De NAS is de overkoepelende Nederlandse strategie op het gebied van klimaatadaptatie. In de NAS staat wat de gevolgen van klimaatverandering zijn voor de verschillende sectoren in Nederland.

Op dit moment wordt 40% van de totale energieconsumptie gebruikt door onze huizen. Dit percentage moet gereduceerd worden waardoor er in de toekomst meer vraag zal zijn naar duurzame oplossingen voor woningbouw en renovatie.

Je moet allereerst kijken naar manieren om bestaande woningen te verduurzamen en nieuwbouwwoningen op een duurzamere manier te bouwen. Daarnaast gaat het ook om het opwekken van duurzame energie en de ruimte die hiervoor is. Zie ook: https://denationaleomgevingsvisie.nl/publicaties/novi-stukken+publicaties/default.aspx 

 

We kennen regionale verschillen in groei en krimp, werken we met de focus op de ontwikkeling van steden (verstedelijking) krimp in de regio in de hand?

De trend van krimp in de regio zal zich doorzetten in 2030. Doordat deze krimp blijft aanhouden zullen er minder en minder voorzieningen in landelijk gebied beschikbaar zijn. De aantrekkingskracht van de steden gaat ook steeds groter worden. 

 

Wat is er nodig om sneller te kunnen inspelen op de veranderingen?

Om proactief om te gaan met trends en nieuwe ontwikkelingen moeten afspraken niet alleen flexibeler van aard zijn, maar ook kwalitatiever.

 

Wat is er nodig om de ambities te kunnen realiseren en de concurrentiepositie van Nederland te kunnen handhaven?

Het antwoord op deze vraag is tweeledig. De mainports in ons land zijn van internationale top. Het is enkel mogelijk om deze positie te behouden als de overheid en overnemers de handen in elkaar slaan met de mainports om bijvoorbeeld infrastructurele problemen aan te pakken.

Daarnaast is een verbeterde verbinding tussen de verschillende economische knooppunten door het hele land en over de grens heen cruciaal om de concurrentiepositie van Nederland te kunnen handhaven.

​Toekomst van de stad versus de regio

Verstedelijking: komen we met de focus op de steden om de benodigde aantallen woningen volgens de ambities uit de Nationale Bouwagenda te realiseren uit of moeten we versneld naar nieuwe locaties (buiten de steden) zoeken?

Uit het rapport "Transformatiepotentie: woningbouwmogelijkheden in de bestaande stad" van PBL blijkt dat er genoeg ruimte is om de benodigde aantallen woningen in grote mate te realiseren in de grote steden.

 

Is verstedelijking niet gewoon een trend en zien we dat mensen na verloop van tijd de ruimte/regio weer opzoeken?

Verstedelijking is zeker niet gewoon een trend. Op basis van het artikel "Sterke groei in steden en randgemeenten verwacht." van het CBS wordt geconstateerd dat jonge gezinnen niet na verloop van tijd verhuizen naar een andere regio met meer groen en ruimte. De groei in de steden en aangrenzende gemeentes blijft nog steeds toenemen.

 

Het gebruik van (informatie)technologie & data in de gebouwde omgeving. Welke rol speelt Internet of Things tijdens en na de bouw?

Vandaag de dag zijn er al veel voorbeelden van landen en steden die zich met behulp van technologie verder willen verbeteren. Zoals in de Chinese stad Hangzhou, waar met de Alibaba City Brain de files met 15% zijn afgenomen, of in het Koreaanse Songdo waar met door IoT gedreven afvalinzameling de stad duurzamer wordt. Google heeft de ontwikkeling voor de aanbesteding van Quayside in Toronto gewonnen en zal hier een volledig smart city bouwen.

Door het gebruik van Internet of Things kunnen woningen veel duurzamer gemaakt worden en de toepassingen zorgen er ook voor dat een woning veiliger en comfortabeler is voor gebruiker.

 

Wat is de impact op de bouwsector?

De digitalisatie van de bouwsector zorgt voor meer productiviteit, kostendaling, het ondersteunen van zware en fysieke taken en het faciliteren van beter onderhouden door data-analyse.

 

Neemt de druk op de stad en krimp in de regio af als we voor beter bereikbare regio zorgen?

De druk op de steden blijft op dit moment alleen maar toenemen omdat veel jonge gezinnen ervoor kiezen om langer in te stad te blijven wonen. Als er meer woningen gerealiseerd worden buiten de grote steden dan kan dit de bestaande druk in zekere mate verlichten, maar dit hangt wel samen met een uitbereiding van de huidige infrastructuur.

 

Wat betekend het uitfaseren van industrie in de stad voor de inrichting van steden en buitengebied?

Doorheen het hele land bestaan verschillende bedrijventerreinen die momenteel onvoldoende gebruikt worden. Deze kunnen getransformeerd worden naar woongebieden om een antwoord te bieden op de woningnood in de stad. Deze biedt echter geen oplossing voor de krimpregio's.

Spreiding vs. Mix van functies

Moeten we niet vaker naar alternatieve oplossingen en een mix van functies? Bijv.:
- het herinrichten van bestaande terreinen / herontwikkeling.
- meer bouwen in het groen / rand van de steden
- aanleg van nieuwe stad?

Het herinrichten van bestaand terrein is zeker een waardevolle oplossing om de woningnood in Nederland aan te pakken. Een goed voorbeeld hiervan zijn lege kantoorgebouwen die omgetoverd worden tot moderne en duurzame flats.

Daarnaast is het ook belangrijk om inmiddels verouderde groeikernen - de wijken die in de jaren 70 en 80 zijn gebouwd - te herbekijken en grondig te herstructureren. Alleen zo kunnen deze groeikernen aantrekkelijk worden gemaakt voor toekomstige gebruikers. 

 

Hoe zal wonen, werken (en leven) zich tot 2030 (en verder) ontwikkelen?

In de loop naar 2030 neemt de vergrijzing alleen maar toe. Er zullen steeds meer tachtig-plussers zijn die nog steeds zelfstandig thuis wonen, maar die beperkt zijn in hun mobiliteit. Het is daarom belangrijk dat we bestaande groeikernen aanpassen om de noden en wensen van deze doelgroep te beantwoorden.

Het CBS geeft aan in het rapport "Nederland in 2030 en 2050: twee referentie scenario's" dat er twee mogelijke scenario's zijn. Het eerste scenario gaat uit van een hoge bevolkingsgroei in de randstad. In andere gebieden zoals o.a. Zeeland en Limburg kan men spreken van een krimp. In het tweede scenario houdt men rekening met een bevolkingskrimp in 8 van de 12 provincies. Daarentegen stijgt het aantal huishoudens door omdat deze steeds kleiner worden.

 

Welke rol spelen flexibele semipermanente woon/werk concepten voor de toekomst?

De komende jaren moeten er voldoende betaalbare woningen gebouwd worden om een antwoord te bieden op de Nederlandse woningnood. Maar hoe moeten deze gerealiseerd worden als er op dit moment een groot tekort aan arbeidskrachten is in de bouw? Volgens het trendrapport 'Met deze 7 trends bouwen we aan de toekomst' van Wortell is modulair bouwen de oplossing om de vraag naar woning en het tekort aan arbeidskrachten aan te pakken.

 

Hoe blijven we flexibel inspelen op de veranderende voorkeuren van mensen in gebouwde omgeving, wat vraagt dit van de bouwsector/overheid?

De overheid kan inspelen op deze trend door o.a. het aanbestedingsproces effectiever in te richten en voorschriften aan te passen. Daarnaast moet de bouwsector het voortouw nemen en volop inzetten op innoveren. Harm Tilman adviseert in zijn blog getiteld Toekomst van de Bouw dat bedrijven die risico's durven nemen hiervoor beloont zouden moeten worden.

Bereikbaarheid en leefbaarheid

Hoe houden we Nederland bereikbaar en leefbaar?

Door het gebruik van slimme (IoT)applicaties kan gezorgd worden voor een gezond stedelijk leven die de leefbaarheid minimaal belasten. De stad Utrecht heeft de verschillende opties en impact van digitalisering hiervoor verkent.

De Europese infrastructuur is aan het verouderen en heeft onderhoud en renovatie nodig. Daarnaast moet er ook nieuwe infrastructuur gebouwd worden om bereikbaar te blijven. Zowel privé als publiek kapitaal is nodig om deze investeringen te realiseren.

 

Welke modaliteiten moeten we aanpassen, verbeteren of ontwikkelen c.q. op inzetten?

De Europese Unie heeft een strategie opgesteld over de toekomst van mobiliteit. In deze strategie geeft de E.U. als doel aan om wereldleider te worden op het gebied van autonoom rijden. Hierdoor moet ook Nederland volop focus leggen op het ontwikkelen van autonome vervoersmiddelen.

Daarnaast wordt ook aangetoond dat minder en minder personen een eigen vervoersmiddel bezitten. De trend om vervoersmiddelen zoals auto's en fietsen te delen zit namelijk in de lift. Hierdoor is het belangrijk om een reis niet te plannen op basis van een vervoersmiddel, maar met het oog op het doel van de trip. Zo zullen mobiliteitsaanbieders niet meer simpelweg vervoer aanbieden, maar een compleet reistraject van A tot Z organiseren.

 

Welke impact heeft thuis werken op de toekomst van mobiliteit en/of slimme mobiliteit? Op welke manier kan technologie een bijdrage leveren aan leefbaarheid en gevoel van veiligheid van Nederlanders?

De laatste jaren werd thuiswerken steeds populairder. Nadat de coronacrisis uitbrak in maart, is thuiswerken de regel geworden voor het grotendeel van de Nederlandse bevolking. De algemene woon- en werksituatie versmolt hierdoor met elkaar. Deze trend leidt niet tot minder verkeer, maar zorgt ervoor dat het verkeer goed verspreid is over de hele dag.