Progressie in duurzaam aanbesteden vlakt af

Bekijk hier de gehele analyse over duurzaam aanbesteden in 2023. 

B&U sector noteert flinke stijging in duurzaam aanbesteden

We zien een afvlakking in de groei van het aantal duurzame aanbestedingen. In 2023 werd bij 49,5% van de aanbestedingen aandacht gegeven aan duurzaamheid, in 2022 was dat 48,2%. De B&U sector noteert een flinke stijging: van 40,9% naar 45,3%. Bij infradiensten gaat het wat minder goed, daar ging het aantal opdrachten waarbij duurzaamheidscriteria werd gehanteerd met 2,3% punt omlaag. 

De afvlakkende groei van het percentage duurzame gunningen is te vooral te wijten aan stagnerende groei bij gemeenten. In 2023 is de groei bij gemeenten 'slechts' 0,7%. Dat remt de algemene ontwikkeling doordat gemeenten goed zijn voor tweederde van het totale aantal aanbestedingen. 

Provincies en waterschappen passen het vaakst duurzame gunningscriteria toe

In 2021 namen provincies de koploperspositie in en houden die ook in 2023 vast. Twee van de drie aanbestedingen door provincies wordt duurzaam gegund (66,7%), een mooie prestatie. Rijksdiensten blijven achter, hun percentage loopt terug van 62% naar 57,4%. Waterschappen maken een grote sprong van 49,5% naar 63,8% en zitten provincies daarmee op de hielen. Speciale aandacht gaat uit naar gemeenten, die opvallend lage groei laten zien in deze editie. Waar gemeenten eerdere jaren groeistappen van 5% lieten zien, is de groei in duurzaam gunnen een magere 0,3% dit jaar. Dat geeft reden tot zorg omdat gemeenten verantwoordelijk zijn voor het leeuwendeel van het totaal aantal aanbestedingen. Wanneer gemeenten minder duurzaamheidsprikkels geven aan de bouw en infra remt dat duurzame investeringen.

Vraag naar duurzame uitvoering

De groei in duurzaam aanbesteden is vooral te vinden in de vraag van opdrachtgevers aan uitvoerders om de uitvoering zo groen mogelijk te doen. Er werd vooral gestuurd op lagere uitstoot van gassen die schadelijk zijn voor natuur en klimaat. Emissieloos uitvoeren wordt gedaan met bijvoorbeeld elektrische hydraulische funderingsmachines, of hybride sleepboten die grotendeels elektrisch varen. 

Hoe belangrijker de duurzaamheidscriteria, hoe meer effect

Duurzame gunningscriteria hebben meer effect naarmate zij een groter gewicht krijgen in de prijs-kwaliteitsverhouding. Zo krijgen aannemers de ruimte de meest duurzame opties te kiezen. Aanbesteders kennen steeds grotere waarde toe aan duurzame gunningscriteria, die lijn zet ook in 2023 door. Het middensegment aan bestedingen voor duurzame meerwaarde kent de grootste stijging en wordt het meest toegepast. In vergelijking met 2022 zien we een daling in aantal en percentage bij de kleinste grootteklasse. Rijkswaterstaat drukt een grote stempel op de hoogste categorie door frequent een groot fictief bedrag in te zetten voor een uitmuntend MKI-aanbod.

Geïntegreerde contracten en bouwteams

Geïntegreerde contracten en bouwteams bieden ondernemers meer ruimte voor een eigen inbreng in de ontwerpkeuzes en, mits voldoende geprioriteerd, ook meer mogelijkheden om duurzame ambities te realiseren. Het bouwteam heeft de afgelopen jaren aan populariteit gewonnen, terwijl het aantal geïntegreerde contracten daalde. Voor verreweg de meeste aanbestedingen (79%) worden traditionele contracten gehanteerd. Daarmee blijven kansen op het vinden van duurzame oplossingen door samen tot een ontwerp te komen, liggen.