Progressie in duurzaam aanbesteden vlakt af
Donderdag 31 oktober 2024
Elk jaar analyseren we welke opdrachtgevers duurzaamheid een belangrijke rol laten spelen in het gunnen van projecten. Met onze Top 25 duurzame aanbesteders geven we een pluim aan de opdrachtgevers die aannemers in de bouw en infra aanmoedigen groene keuzes te maken. Komende maandag 4 november wordt de top 25 bekendgemaakt en in aanloop daarnaartoe doet het Aanbestedingsinstituut verslag van haar bevindingen over het aanbestedingsjaar 2023.
Bekijk hier de gehele analyse over duurzaam aanbesteden in 2023.
B&U sector noteert flinke stijging in duurzaam aanbesteden
We zien een afvlakking in de groei van het aantal duurzame aanbestedingen. In 2023 werd bij 49,5% van de aanbestedingen aandacht gegeven aan duurzaamheid, in 2022 was dat 48,2%. De B&U sector noteert een flinke stijging: van 40,9% naar 45,3%. Bij infradiensten gaat het wat minder goed, daar ging het aantal opdrachten waarbij duurzaamheidscriteria werd gehanteerd met 2,3% punt omlaag.
De afvlakkende groei van het percentage duurzame gunningen is te vooral te wijten aan stagnerende groei bij gemeenten. In 2023 is de groei bij gemeenten 'slechts' 0,7%. Dat remt de algemene ontwikkeling doordat gemeenten goed zijn voor tweederde van het totale aantal aanbestedingen.
Provincies en waterschappen passen het vaakst duurzame gunningscriteria toe
In 2021 namen provincies de koploperspositie in en houden die ook in 2023 vast. Twee van de drie aanbestedingen door provincies wordt duurzaam gegund (66,7%), een mooie prestatie. Rijksdiensten blijven achter, hun percentage loopt terug van 62% naar 57,4%. Waterschappen maken een grote sprong van 49,5% naar 63,8% en zitten provincies daarmee op de hielen. Speciale aandacht gaat uit naar gemeenten, die opvallend lage groei laten zien in deze editie. Waar gemeenten eerdere jaren groeistappen van 5% lieten zien, is de groei in duurzaam gunnen een magere 0,3% dit jaar. Dat geeft reden tot zorg omdat gemeenten verantwoordelijk zijn voor het leeuwendeel van het totaal aantal aanbestedingen. Wanneer gemeenten minder duurzaamheidsprikkels geven aan de bouw en infra remt dat duurzame investeringen.
Vraag naar duurzame uitvoering
De groei in duurzaam aanbesteden is vooral te vinden in de vraag van opdrachtgevers aan uitvoerders om de uitvoering zo groen mogelijk te doen. Er werd vooral gestuurd op lagere uitstoot van gassen die schadelijk zijn voor natuur en klimaat. Emissieloos uitvoeren wordt gedaan met bijvoorbeeld elektrische hydraulische funderingsmachines, of hybride sleepboten die grotendeels elektrisch varen.
Hoe belangrijker de duurzaamheidscriteria, hoe meer effect
Duurzame gunningscriteria hebben meer effect naarmate zij een groter gewicht krijgen in de prijs-kwaliteitsverhouding. Zo krijgen aannemers de ruimte de meest duurzame opties te kiezen. Aanbesteders kennen steeds grotere waarde toe aan duurzame gunningscriteria, die lijn zet ook in 2023 door. Het middensegment aan bestedingen voor duurzame meerwaarde kent de grootste stijging en wordt het meest toegepast. In vergelijking met 2022 zien we een daling in aantal en percentage bij de kleinste grootteklasse. Rijkswaterstaat drukt een grote stempel op de hoogste categorie door frequent een groot fictief bedrag in te zetten voor een uitmuntend MKI-aanbod.
Geïntegreerde contracten en bouwteams
Geïntegreerde contracten en bouwteams bieden ondernemers meer ruimte voor een eigen inbreng in de ontwerpkeuzes en, mits voldoende geprioriteerd, ook meer mogelijkheden om duurzame ambities te realiseren. Het bouwteam heeft de afgelopen jaren aan populariteit gewonnen, terwijl het aantal geïntegreerde contracten daalde. Voor verreweg de meeste aanbestedingen (79%) worden traditionele contracten gehanteerd. Daarmee blijven kansen op het vinden van duurzame oplossingen door samen tot een ontwerp te komen, liggen.
Gerelateerd nieuws
Een goede samenwerking tussen hoofdaannemers en onderaannemers begint bij duidelijke afspraken en een eerlijke verdeling van risico’s. Wat betekent evenwichtig contracteren precies? Hoe zorg je ervoor dat contracten niet alleen juridisch correct zijn, maar ook bijdragen aan een duurzame en eerlijke samenwerking in de bouw?
Tijdens de BOOST-week heeft Bewuste Bouwers de top drie Best Presterende Bouwplaatsen bezocht en de Gouden, Zilveren en Bronzen Bouwhelm uitgereikt. De BOOST staat voor het promoten van innovaties en verbeteringen in de sector. Er zijn veel mooie ontwikkelingen geweest in 2024 en naar aanleiding van de ruim 400 audits, is er een top drie uitgekomen. Dit zijn de winnaars.
Het jaarplan 2025 bevat op hoofdlijnen de speerpunten en activiteiten die het bureau van de brancheorganisatie van plan is uit te voeren. Daarnaast biedt het inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen van de bouw- en infrasector. Het jaarplan is met name bedoeld voor leden om een beeld te krijgen van de onderwerpen waarop het bureau van Bouwend Nederland zich met name gaat richten in dat jaar.