Bouwbedrijven en waterschappen werken samen aan het waterbeleid

Hoe deze partijen zich tot elkaar verhouden legt hij uit aan de hand van de thema's waterveiligheid, waterketen en watersysteem.

Waterveiligheid

Waterveiligheid gaat om de bescherming van ons land tegen overstromingen en hierbij is sprake van voortschrijdend inzicht. Lessen zijn geleerd door de Watersnoodramp van 1953 en de Maasoverstromingen van 1993 en 1995; het leidde tot zowel het Deltaplan als het huidige Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Het HWBP schrijft voor dat er in 2050 2.000 kilometer aan dijkversterking moet zijn bijgekomen. "Dit is alweer een hoger getal dan een aantal jaar geleden", vertelt Wisse. "Vanwege betere meetmethoden en veranderde inschattingen over de zeespiegelstijging zijn de kilometers naar boven bijgesteld."

Het leeuwendeel van de dijkversterkingen komt op conto van de waterschappen die daarvoor bouwbedrijven inschakelen. "Dit zijn van oudsher vaak bedrijven in het grondtransport", aldus Wisse, "want een dijk versterken is simpelweg de verplaatsing van een hoop zand en klei. Al komt bijvoorbeeld bij de aanleg van een stadsdijk in Zwolle natuurlijk veel meer kijken." Daarnaast ziet Wisse dat op het gebied van duurzaamheid stappen worden gemaakt: veel apparatuur en voertuigen voor dijkaanleg zijn inmiddels elektrisch. 

De Taskforce Deltatechnologie – bestaande uit Bouwend Nederland, Vereniging van Waterbouwers, Koninklijke NLingenieurs en HWBP – adviseert waterschappen bij het succesvol in de markt zetten van aanbestedingen. "Voor bouwbedrijven is continuïteit van werk zeer belangrijk", vertelt Wisse. "Dus moet je hen perspectief kunnen bieden voor de lange termijn."

Waterketen

De waterketen noemen we het geheel van drinkwaterproductie, riolering en rioolwaterzuivering en waarbij die laatste onder de verantwoording van waterschappen valt. Zij staan voor een grote opgave: het merendeel van de rioolwaterzuiveringsinstallaties is gebouwd in de jaren zestig en zeventig en is dringend aan vervanging toe. Ook is er de Kaderrichtlijn Water. Aan deze Europese kwaliteitseisen voor grond- en oppervlaktewater moet Nederland vanaf 2027 voldoen, terwijl experts nu al twijfelen of dit doel wel gehaald kan worden.

Om alle zeilen bij te zetten is het Klankbord Zuiveringsmarkt opgericht, met als taak overheid en markt bij elkaar te brengen. Wisse: "Aanbesteden gaat meer en meer programmatisch, want waterschappen zien ook in dat ze het nooit gaan redden wanneer elk project individueel in de markt moet worden gezet".
Daarnaast is standaardisering van cruciaal belang. Volgens Wisse is in de basis een zuiveringsinstallatie in Groningen hetzelfde als die in Zeeland. Daarmee is een belangrijke rol weggelegd voor modulaire bouw. Zo bestaat onder de naam Verdygo inmiddels al een modulair concept voor rioolwaterzuiveringsinstallaties.

Omdat de bouw van een zuiveringsinstallatie veel complexer is dan een simpele dijkversterking wordt deze markt meer gedomineerd door een aantal consortia. Werkend op het snijvlak van civiele techniek, bouwkunde en elektrotechniek leidt dit tot veel innovatie. "Er staat inmiddels een zuiveringsinstallatie in Utrecht", vertelt Wisse, "die zijn eigen digitale twin heeft. Lopend door deze virtuele installatie krijg je real time alle informatie die je nodig hebt."

Watersysteem

Wat betreft het watersysteem is voor waterschappen de belangrijke taak weggelegd om het waterpeil op de juiste hoogte te houden. Voor de urgentie hiervan verwijst Wisse naar de storm Ciarán van afgelopen herfst: een storing bij de sluizen van IJmuiden zorgde ervoor dat het door de wind opgestuwde water een deel van Amsterdam onderwater dreigde te zetten.

Nederland kent duizenden stuwen en gemalen – van piepklein tot heel groot - maar veel daarvan zijn ook dringend aan vervanging toe. Ook hier pleit Wisse weer voor standaardisering en digitalisering. Daarnaast is het belangrijk voor waterschappen om aan de duurzaamheidsdoelen te voldoen. Wisse: "Hoe circulair kun je een gemaal bijvoorbeeld bouwen?"

De markt voor dit type bouw is meer versnipperd dan die van de dijkbouw of waterzuiveringen en wordt gedomineerd door lokale spelers. Zelf hoopt Wisse daarom dat er een groter samenwerkingsverband komt, om waterschappen ook hier te helpen met de grote opgave waarvoor ze staan. Namens hen en de branchevereniging is Wisse daarom bezig met het oprichten van een nieuwe klankbordgroep - voor het watersysteem - die volgend jaar gelanceerd moet worden.