Samen klimmen op de Veiligheidsladder

Je hebt altijd invloed, als leidinggevende of als medewerker. Jouw werkcultuur bestaat omdat jij daar onderdeel van bent. Hoe je die invloed kunt pakken, legt Orly Polak uit in deze video. Begin bijvoorbeeld met collega's om te verkennen hoe jullie tegen veiligheid aankijken. Wat vind jij belangrijk? Wat vindt de ander belangrijk?

Cultuur zegt iets over hoe we de dingen doen. Wat vinden wij normaal? Wat vinden we niet normaal? Hoe kijken we naar veiligheid, wat zijn onze overtuigingen en hoe handelen we daarnaar. Het raakt wie we willen zijn en waar we prioriteit aan geven. Cultuur zit in de kleine dingen. Is het normaal om elkaar aan te spreken? Begin je de dag met een moment voor veiligheid? Vier je successen met champagne en fouten met een biertje? 

De veiligheidsladder laat jouw ontwikkeling zien op het gebied van veiligheidscultuur. Het model kijkt naar vijf organisatieonderdelen: beleid en leiderschap, kennis en vaardigheden, primaire en secundaire processen, samenwerken met externen en leren en verbeteren. Afhankelijk van de ontwikkeling van jouw organisatie word je ingeschaald op een bepaalde trede. De treden lopen van 1 tot en met 5 en staan gelijk aan de woorden: pathologisch (1); reactief (2); berekend (3); proactief (4) en vooruitstrevend (5).

Vanuit Veiligheid in Aanbesteding is vanaf 1 juli 2026 minimaal trede 3 een vereiste. 

Gedrag is iets wat mensen doen. Het is een werkwoord en heeft een bepaalde actie in zich. Gedrag kan je zien en meten. De veiligheidsladder daagt je uit om hierover na te denken. Welke gedrag vind ik bijdragen aan veiligheid en welk gedrag niet? Zo maak je het handelen concreet en kan je erop sturen. 

Sociale veiligheid is een voorwaarde voor fysieke veiligheid. De veiligheidsladder heeft een sterke focus op leren en verbeteren. Dit lukt niet als je niet openstaat voor andere meningen en overtuigingen. Veiligheid ontwikkel je namelijk niet alleen. Je doet het samen, in je team, afdeling en organisatie. Iedereen weet zich gezien en gehoord. Pas als dat zo is, kan je een open gesprek voeren. Je bent dan ook eerder geneigd om onveilige situaties of ongewenst gedrag te melden.

Zo gaat de leider, zo gaat het team. Leiders zijn het voorbeeld, zij dragen de waarden uit. Wat de leider doet, is in veel gevallen de norm. Daarom is het heel belangrijk om een goed voorbeeld voor anderen te zijn. Dat doe je door te doen wat je zegt. Dus niet roepen veiligheid op één, terwijl je op tijd en budget stuurt. Een voorbeeld is duidelijk en helder zijn over je prioriteiten. Dit betekent keuzes durven maken en 'nee' zeggen als het werk niet veilig kan.

"Dit werkboek is in opdracht van Bouwend Nederland ontwikkeld door Hub Creations. Helaas staat de bouwsector nog steeds in de top drie van de meest onveilige sectoren. Wat het ingewikkeld maakt, is dat veel factoren invloed hebben op veiligheid en niet in de laatste plaats gedrag. Gedrag is van alle aandachtspunten misschien wel het lastigste om te beïnvloeden. In dit werkboek vind je daarom inspiratie en hulpmiddelen om zelf aan de slag te gaan met veilig gedrag. Zo creëer je een veilige omgeving voor je medewerkers en bouwpartners", zegt Christel Peppelenbos, beleidsadviseur veiligheid.

Orly Polak is sociologe en argumentatie deskundige en heeft zich daarnaast verdiept in bestuurskunde, sociale psychologie, verandermanagement en antropologie. Ze heeft een grote persoonlijke interesse in alles wat met veilig werken te maken heeft. Orly schrijft hierover voor diverse vakbladen en host de podcast: Verhalen in Veiligheid. Verhalen in Veiligheid brengt verhalen over veiligheid samen met de mensen in het werkveld.